Aotearoa - kraj białej chmury
| Bogusław Matuszkiewicz i Bogusław Nowak
|
|
Fragmenty książki "Nowa Zelandia - daleka i bliska" napisanej przez Bogusława Nowaka i Bogusława Matuszkiewicza, wydanej przez Wydawnictwo KOLUMB ze Słupska. Więcej o książce...
Jak powstał świat i Aotearoa?
Tane Mahuta z całych sił rozerwał więź potężnych ciał matki i ojca, oddzielając ziemię od nieba. I tak powstał świat oraz Aotearoa, czyli kraina obecnie nazywana Nową Zelandią. To właśnie tutaj - według Maorysów - dokonały się główne akty stworzenia świata.
Klasyczni Maorysi
|
Maoryski Dom Spotkań, Rotorua, fot. NZTB |
Maorysi swoje społeczeństwo budowali na pokrewieństwie i wspólnocie interesów. Iwi, czyli plemię, było silną jednostką społeczną i militarną, jednoczącą tysiące ludzi, których przodkowie przypłynęli do Aotearoa na tej samej łodzi. Iwi składało się z wielu hapu. Każde hapu było niezależną i autonomiczną grupą, złożoną z często słabo spokrewnionych ze sobą ok. 500 ludzi, którzy wspólnie uprawiali ziemię, łowili ryby, polowali i walczyli z wrogimi plemionami. Hapu składało się z whanau, czyli z grup bliższych i dalszych krewnych, i stanowiło podstawową grupę społeczną.
Przybysze z Europy
Dopiero 127 lat później nastąpił przełom w dalszym poznawaniu tej ziemi. 9 października 1769 r. do Gisborne dotarła załoga brytyjskiego statku "Endeavour", którą dowodził brytyjski podróżnik i odkrywca, kapitan James Cook, syn robotnika z Yorkshire. Tym razem biali żeglarze, po zejściu na ląd w okolicach Gisborne, nie ugięli się przed atakującą ludnością tubylczą. Doszło do walki i rozlewu krwi. Następnie statek dopłynął do Mercury Bay na Coromandel Peninsula. Tutaj James Cook, na podstawie otrzymanych instrukcji, dokonał oficjalnej aneksji Nowej Zelandii do Korony Brytyjskiej.
Ekspansja białych osadników
|
Rafting na Rangitaiki, Bay of Plenty, fot. NZTB |
Nowa Zelandia zaczęła szybko przyciągać łowców fok, którzy przybywali tu od końca XVIII w. Futra i tłuszcz z tych zwierząt były towarami dobrze sprzedającym się w Europie. Tuż po nich przybyli wielorybnicy, z których bardzo wielu rekrutowało się z kolonii karnych w Australii i z innych, okolicznych "wysp skazańców". Byli to ludzie brutalni i pozbawieni wszelkich skrupułów wobec ludności tubylczej.
Geografia i klimat
Nowa Zelandia, położona na południowym Pacyfiku ok. 1600 km od południowo-wschodnich wybrzeży Australii, składa się głównie z dwóch wysp - Wyspy Północnej i Wyspy Południowej - oraz z kilkuset małych wysepek.
Ciekawostką jest, że w kraju o ciepłym, umiarkowanym i subtropikalnym klimacie jest ok. 360 lodowców! Jeden z nich, na-zwany imieniem holenderskiego odkrywcy Nowej Zelandii A.J. Tasmana, jest - nie licząc lodowców Antarktydy - największym na półkuli południowej.
Flora i fauna
Przed przybyciem pierwszych białych osadników 80% obszaru Nowej Zelandii pokrywały wiecznie zielone lasy z gigantycznymi drzewami kauri, rimu i totara. Zarówno Maorysi, jak i biali osadnicy znacznie przetrzebili ten drzewostan, wypalając go i przeznaczając na pastwiska i pola uprawne. Rząd podjął decyzję o zakazie wyrębu drzewa rimu na obszarach należących do państwa. Decyzja wejdzie w życie w końcu 2002 r. Nie wszystkie lasy zostały jednak zniszczone. W krajobrazie Wyspy Północnej przez cały rok nadal dominuje zieleń. Na Wyspie Południowej bywa biało zimą, ale tylko w niektórych jej wyższych partiach.
Oprócz owocu kiwi i liścia srebrnej paproci, narodowym symbolem Nowej Zelandii, jest ptak kiwi - nielot wielkości średniego indyka. W naturze występują cztery jego gatunki i dwa podgatunki. Według naukowców kiwi zamieszkuje Nową Zelandię od 70 mln lat. Ponieważ kiwi nie lata i w dodatku słabo widzi, rekompensuje sobie te ułomności szybkim biegiem, w czym pomagają mu potężne nogi (1/3 wagi ciała), oraz znakomitym węchem i słuchem. Mieszka w norach wygrzebanych w korzeniach drzew i żywi się larwami, gąsienicami, insektami oraz owocami leśnych drzew.
Źródło: Wydawnictwo Kolumb
Materiały dostarczyło
Wydawnictwo Kolumb
warto kliknąć
|