Okres dynastyczny
Chiny są najstarszą na świecie, istniejącą do dnia dzisiejszego, cywilizacją. Jej początek jest datowany na około 3 500 lat wstecz. Kolejne dynastie rozwinęły system biurokratycznej kontroli, który dał Chińczykom, trudniącym się głównie rolnictwem, przewagę nad sąsiednimi koczowniczymi i pochodzącymi z gór kulturami. Chińska cywilizacja w dalszej kolejności została wzmocniona przez rozwój konfucjańskiej (Kongzi) ideologii państwa i wspólnego, pisanego języka, który zbudował most pomiędzy podzielonymi przez lokalne dialekty prowincjami. Ilekroć Chiny były zdobywane przez koczownicze plemiona, jak to miało miejsce w XIII wieku przez Mongołów, prędzej czy później zdobywcy adaptowali "wyższą" chińską cywilizację i obsadzali swój system biurokratyczny Chińczykami.
Ostatnia dynastia została założona w 1644 roku, kiedy to Manchus, lud wywodzący się z koczowników, obalił rodzimą dynastię Ming i ustanowił dynastię Qing ze stolicą w Pekinie. Poprzez trwający pół wieku krwawy i kosztowny podbój, Manchusi zdobyli kontrolę nad wieloma granicznymi obszarami takimi jak: Xinjiang, Yunnan, Mongolia i Tajwan. Sukces lat wczesnego okresu Qing został oparty na kombinacji wojennych umiejętności Manchusów z biegłą tradycyjną chińską biurokracją.
W XIX wieku kontrola Qing osłabła a stan dobrobytu stopniał. Chiny cierpiały wówczas z powodu masowych społecznych konfliktów, ekonomicznej stagnacji, eksplodującego wzrostu populacji oraz zachodniej penetracji i jej wpływów. Rebelie Taipingów i Nian wraz z muzułmańskim ruchem separatystycznym z Xinjiang wspieranych przez Rosjan osuszyły zasoby chińskich surowców i niemal obaliły dynastię. Brytyjczycy pragnęli kontynuować nielegalny handel opium z Chinami.Natomiast cesarski edykt zabraniał uzależniającego narkotyku, co spowodowało w 1840 roku wybuch pierwszej "wojny opiumowej", którą Chiny przegrały. W skutek tego W. Brytania i inne zachodnie mocarstwa m.in. U.S.A. zdobyły siłą koncesję oraz zyskały specjalne handlowe przywileje. Hong Kong został oddany pod kontrolę W. Brytanii w 1842 r. po Traktacie Nanjing, a w 1898 r., kiedy wojny opiumowe skończyły się, W. Brytania zaczęła egzekwować 99- letnią dzierżawę Nowych Terytoriów, znacząco rozszerzając wielkość kolonii Hong Kong.
Z czasem zachodnie mocarstwa zdobywały coraz więcej ekonomicznych i politycznych przywilejów. Bardziej nowocześni chińscy politycy opowiadali się za przyswajaniem zachodniej technologii aby umocnić dynastię i ograniczyć zachodnie wpływy. Ale dwór Qing umniejszył zarówno zachodnią groźbę jak i korzyści płynące z posiadania zachodniej technologii.
Chiny we wczesnym wieku dwudziestym
Sfrustrowani przez opór dworu Qing dla reform, młodzi urzędnicy, wojskowi oficerowie i studenci, zainspirowani przez rewolucyjne idee Sun Yat sena, zaczęli popierać przewrót dynastji Qing i tworzyć republikę. Rewolucyjne wojskowe powstanie z 10 października 1911 r. doprowadziło do abdykacji ostatniego monarchy Qing. Jako część kompromisu obalającego dynastię bez rozpoczynania wojny domowej, rewolucjoniści i reformatorzy, pozwolili zachować wysokim urzędnikom z dynastji Qing ważne pozycje w nowej republice. Jedną z takich figur był generał Yuan Shikai, który został wybrany pierwszym prezydentem republiki. Przed swoją śmiercią w 1916 r. Yuan bez powodzenia usiłował mianować się imperatorem. Jego śmierć pozostawiła republikański rząd cały ale poszarpany, rozpoczynając erę "warlords", podczas której Chiny były rządzone i niszczony przez zmienne koalicje prowincjonalno- militarnych liderów.
W latach dwudziestych XX wieku Sun Yat sen założył rewolucyjną bazę w południowych Chinach i postanowił zjednoczyć podzielony naród. Z radziecką pomocą założył Kuomintang (KMT lub "Chińską Nacjonalistyczną Partię Ludową") i wszedł w przymierze z niedawno założoną Komunistyczną Partią Chin (KPC). Po śmierci Sun Yat sena w 1925 r. jeden z jego protegowanych, Chiang Kai-shek, przejął kontrolę nad KMT i przystąpił do przejmowania kontroli nad południową i centralną częścią Chin. W 1927 r. Chiang uzależnił od siebie KPC i kazał stracić wielu z jej liderów. Ci, którzy ocaleli, uciekli w góry wschodnich Chin. W 1934 r. napierani w swych górskich bazach rozpoczęli tzw. "Długi Marsz" na północny- zachód, poprzez najbardziej wyludnione tereny Chin, gdzie założyli partyzancką bazę w Yanan w prowincji Shaanxi.
Podczas "Długiego Marszu" komuniści zreorganizowali się pod przewodnictwem nowego lidera- Mao Zedonga. Rozgorzała ostra walka między KMT i KPC, która trwała otwarcie lub potajemnie przez 14 długich lat japońskiego najazdu (1931-45). Mimo to dwie wrogie sobie partie utworzyły w 1937 r. zjednoczony front przeciwko japońskim najeźdźcom. Konflikt rozpoczął się na nowo po japońskiej klęsce w 1945 r. W ciągu 1949 r. KPC zajęła większą część kraju.
Chiang Kai-shek uciekł z resztkami swego rządu i wojska do Tajwanu, gdzie proklamował Taipei jako tymczasową stolicę Chin i ślubował, iż powtórnie zdobędzie Chiny. Władze KMT na Tajwanie w dalszym ciągu nazywają siebie "Republiką Chin."
Chińska Republika Ludowa
Pierwszego października 1949 r. Mao Zedong proklamował założenie Chińskiej Republiki Ludowej. Nowy rząd przejął kontrolę nad ludźmi wyczerpanymi przez dwie generacje wojen, społecznych konfliktów i zniszczonej gospodarki (wysoka inflacja), nie mówiąc już o zupełnie zniszczonej sieci komunikacyjnej. Nowy polityczno- ekonomiczny porządek budowany na radzieckim przykładzie szybko został wprowadzony.
We wczesnych latach pięćdziesiątych XX wieku Chiny podjęły masywną ekonomiczną i społeczną rekonstrukcję. Nowi liderzy zdobyli poparcie dzięki ograniczeniu inflacji, rekonstrukcji gospodarki i odbudowie wielu instalacji przemysłowych zniszczonych przez wojnę. Władze kontrolowały niemal każdą dziedzinę życia zwyczajnych Chińczyków. Kontrola partii była sprawowana dzięki dużym i lojalnym siłom bezpieczeństwa oraz wojsku. Organy państwa były uzależnione od zarządu partii, tak samo jak szeregi samej partii, składające się z klasy robotniczej, kobiet oraz różnych organizacji masowych.
Źródło: informacja własna