W 1958 r. Mao zerwał z radzieckim modelem i ogłosił nowy ekonomiczny program "Wielki Skok Naprzód". Celem priorytetowym miało być szybkie podnoszenie produkcji przemysłowej i rolniczej. Zaczęły tworzyć się olbrzymie spółdzielnie (komuny) i przydomowe fabryki, zmieniając chiński krajobraz. Wyniki były katastrofalne. Normalne mechanizmy rynkowe zostały zakłócone, rolnicza produkcja nie nadążała za potrzebami. Ludzie sami się męczyli produkując to, co okazało się później bezużyteczną tandetą. Głód pojawił się nawet na urodzajnych rolniczych obszarach. Od 1960 do 1961 roku kombinacja kiepskiego procesu planowania podczas Wielkiego Skoku Naprzód oraz nieurodzaj zaskutkowały ogromnym brakiem pożywienia w całym kraju.

Naciągnięte już chińsko- radzieckie stosunki pogorszyły się gwałtownie w 1959 r., kiedy to sowieci zaczęli ograniczać napływ informacji naukowo- technicznych do Chin. Spór urósł do tego stopnia, iż sowieci wycofali cały personel z terytorium Chin w sierpniu 1960r. W 1960 r. Rosjanie i Chińczycy zaczęli prowadzić spory otwarcie na arenie międzynarodowej.

We wczesnych latach sześćdziesiątych XX wieku prezydent kraju Liu Shaoqi i jego protegowany, sekretarz generalny partii Deng Xiaoping, przejęli kontrolę nad partią i zaczęli wprowadzać pragmatyczną politykę ekonomiczną, która stała w sprzeczności z rewolucyjną wizją Mao. Niezadowolony z nowego kierunku politycznego Chin oraz umniejszenia własnego autorytetu, przewodniczący partii Mao, rozpoczął wiosną 1966 r. masywny atak na Li, Denga i innych pragmatyków. Nowy ruch "Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna" był bezprecedensowym wydarzeniem w komunistycznej historii. Po raz pierwszy sekcja chińskiego komunistycznego przywództwa zaczęła gromadzić ludową opozycję wobec przeciwnej grupy przywódczej. Chiny popadły w polityczno- społeczną anarchię, która trwała większą część dekady.

We wczesnym okresie Kulturalnej Rewolucji, Mao i jego najbliższy towarzysz broni, minister obrony narodowej Lin Biao, oskarżył Liu, Denga, i innych głównych przywódców partii o pogrążanie Chin spowrotem w kapitalizmie. Radykalna organizacja młodzieżowa o nazwie "Czerwona Straż" atakowała partyjne i państwowe organizacje na wszystkich poziomach, odszukując liderów, którzy nie należeli do radykalnego skrzydła. W reakcji na tę wrzawę, kilku lokalnych dowódców Wyzwoleńczej Armii Ludowej (WAL) i inni urzędnicy, zaczęli pozornie popierać Mao lecz faktycznie podejmowali kroki mające na celu powstrzymanie radykałów.

Stopniowo, Czerwona Straż i inne radykalne organizacje ucichły, a chińskie położenie polityczne ustabilizowało się na skomplikowanych liniach frakcyjnych. Konflikt o przywództwo znów wyszedł na czoło we wrześniu 1971 r., kiedy to partyjny vice przewodniczący i minister obrony zarazem- Lin Biao, podobno próbował stanąć na czele zamachu skierowanego przeciwko Mao; Lin Biao zginął później rzekomo w katastrofie lotniczej w Mongolii.

W następstwie tego incydentu, wielu krytykowanych i zdymisjonowanych urzędników w latach 1966-69 zostało przywróconych. Szefem ich był Deng Xiaoping, który reemigrował w 1973 r. i został jednomyślnie przywrócony w 1975 r. na stanowisko członka komitetu Politburo, szefa sztabu WAL i vice premiera.

Ideologiczna walka między bardziej pragmatycznymi, zasłużonymi weteranami partii a radykałami mściwie znów się pojawiła na końcu 1975r. Żona Mao, Jiang Qing, i trzech bliskich jej wspólników z czasów Rewolucji Kulturalnej (później nadano im miano "Gangu Czterech") rozpoczęli kampanię medialną przeciw Dengowi. W styczniu 1976 r. premier Zhou Enlai, popularna polityczna figura, umarł na raka. 5 kwietnia obywatele Pekinu zorganizowali spontaniczną manifestację na placu Tiananmen ku pamięci Zhou, z silnym politycznym podtekstem popierającym Denga. Władze przy użyciu siły stłumiły manifestację. Deng został oskarżony o wywołanie zamieszek, co zaskutkowało pozbawieniem go wszystkich publicznych pozycji, chociaż zachował członkostwo w partii.

Śmierć Mao we wrześniu 1976 r. rozpoczęła szamotaninę o to, kto będzie jego następcą. Dawny minister bezpieczeństwa publicznego, Hua Guofeng, szybko został mianowany na przewodniczącego partii i premiera. Hua, miesiąc po śmierci Mao, zainspirował z ramienia WAL aresztowanie Jiang Qing i pozostałych członków "Gangu Czterech.". Po długich i intensywnych naradach kierownictwo chińskiej partii komunistycznej przywróciło Deng Xiaopinga do wszystkich jego poprzednich stanowisk. Miało to miejsce podczas XI Kongresu Partii w sierpniu 1977 r. Deng rozpoczął wtedy starania dążące do przekazania kontroli rządowej w ręce weteranów partyjnych, nastawionych opozycyjnie do radykałów, którzy nadużywali swojej władzy w ciągu ostatnich dwóch dekad.

Nowe pragmatyczne przywództwo położyło nacisk na ekonomiczny rozwój i wyrzekło się masowych, politycznych działań. W grudniu 1978 r., na trzecim plenum XI Kongresu Centralnego Komitetu Partii, przywództwo przyjęło projekt reform polityki ekonomicznej, wycelowany w rozszerzenie dochodów z rolnictwa i zachęcanie do tworzenia prywatnych przedsiębiorstw, z jednoczesnym ograniczeniem procesu centralnego planowania oraz otwarcie się na zagraniczne inwestycje w Chinach. Na plenum zdecydowano również przyspieszyć tempo reform prawnych. Ich kulminacją było wprowadzenie kilku nowych kodeksów prawnych podczas Narodowego Ludowego Kongresu w czerwcu 1979 r.

Po roku 1979 chińskie przywództwo wprowadziło więcej pragmatycznych swobód niemal we wszystkich dziedzinach. Partia zachęciła artystów, pisarzy i dziennikarzy do wyrażania swych krytycznych ocen, chociaż otwarte ataki na władze partii były wciąż zabronione. Pod koniec roku 1980 Kulturalna Rewolucja Mao oficjalnie została uznana za katastrofę. Hua Guofeng, protegowany Mao, został zastąpiony jako premier w 1980 r. przez reformatora partii Siuchan, szefa Zhao Ziyanga, a jako generalny sekretarz partii w 1981 r. przez nawet bardziej reformistycznego przewodniczącego Komunistycznej Ligi Młodzieżowej Hu Yaobanga.

Reforma polityki przyniosła wielką poprawę w standardzie życia zwłaszcza dla pracowników miejskich i rolników, którzy zauważyli korzyść w urozmaicaniu upraw i założyli wiejskie przedsiębiorstwa. Literatura i inne gałęzie sztuki rozkwitły a chińscy intelektualiści nawiązali obszerne kontakty z uczonymi z innych krajów.

W tym samym czasie pojawiły się polityczne różnice zdań, jak również problemy społeczne takie jak: inflacja, wiejska migracja do miast i prostytucja. Chociaż studenci i intelektualiści nalegali na większe reformy, grupa starszych członków partyjnych coraz bardziej kwestionowała tempo i ostateczne cele programu reform. W grudniu 1986 r. demonstracje studenckie wzięły górę nad luźną atmosferą polityczną. Protesty przeciw powolnemu tempu reform potwierdziły strach twardogłowych iż obecny kurs reform prowadzi do społecznej niestabilności. Hu Yaobang, protegowany Denga i główny obrońca reform, został obwiniony za protesty i zmuszony do zrzeczenia się stanowiska Generalnego Sekretarza Partii w styczniu 1987 r. Premier Zhao Ziyang został powołany na to stanowisko a Li Peng, aktualny vice premier i Minister Energii Elektrycznej i Konserwacji Wody, został mianowany Premierem.