Nowy Jork - Stolica Świata
| Anna Nieckula-Poliny
|
|
Miasto Nowy Jork (New York City) położone jest na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych w stanie o tej samej nazwie (New York State). Podzielone jest na pięć dzielnic: Manhatan, Bronx, Brooklyn, Queens i State Island. Prawa miejskie otrzymało pod koniec XVII wieku, a obecnie zasługuje na miano jednego z najwspanialszych miast świata.
Jest również jednym z największych. Ma powierzchnię 1214,4 km kwadratowych, z czego 785,6 km2 stanowi ląd, a 428,8 km2 to obszar wodny. Należy też do najbardziej zaludnionych. Dane ze spisu w 2000 roku mówią o liczbie mieszkańców 8 mln, gęstość zaludnienia w przybliżeniu to 10000 osób na km2.
W wielu dziedzinach znane jest jako światowe centrum, m.in. finansowe i kulturalne. Przez to metropolia zyskała sobie miano stolicy świata. Również dlatego, że stanowi prawdziwy tygiel etniczny, w którym mieszkają, pracują i żyją miliony ludzi wszelkich ras, wyznań religijnych i upodobań politycznych. Jest to miejsce biednych i bogatych, które niektórzy kochają a inni nienawidzą, ale zawsze tutaj wracają.
Nowy Jork, w przeciwieństwie do innych miast świata, nie posiada herbu miasta, nieoficjalnie przyjmuje się symbol obfitości - wielkie jabłko ( Big Apple).
Historia Nowego Jorku
Historia Nowego Jorku jest bogata i urozmaicona. Tereny miasta zamieszkiwali Indianie Algonkinowie. W 1524 roku odkrył je Giovanni Verrazano. Wcześniej terenami tymi przez lata interesowały się mocarstwa europejskie. W 1609 roku brytyjski odkrywca Henry Hudson, który płynął na statku holenderskiej Kompani Wschodnioindyjskiej przybył na ówczesną wyspę Mannahattanink, jak ja zwali gościnni Indianie. Hudson opłynął wyspę rzeką, która teraz nosi jego imię. W 1914 roku Holendrzy założyli tutaj osadę handlową, która wtedy zajmowała się handlem futrami, a w 1624 roku wybudowali pierwszą osadę kupiecką i nazwali ją Nowym Amsterdamem. Indianie za to, że pozwolili osiedlić się Holendrom, otrzymali paciorki i inne błyskotki. W 1626 roku Minuit kupił od Indian wyspę Manhatan za 24 dolary.
|
W XVII wieku przybywali również osadnicy z Nowej Anglii, za nimi poszli Niemcy, Szwedzi, Włosi, Francuzi i Irlandczycy, wraz z nimi również murzyńscy niewolnicy. Domy budowano bez żadnych planów, np. dzisiejszy Broadway powstał w miejscu szlaku indiańskiego. W 1664 roku brytyjska flota zajęła Nowe Niderlandy wraz z Nowym Amsterdamem, a król Karol Drugi przyznał te tereny swemu bratu - księciu Jorku, który w 1647 roku zmienił nazwę miejsca na Nowy Jork. W 1689 roku miasto otrzymało prawa miejskie i stało się drugą, co do wielkości, osadą w angielskich koloniach. Na przełomie wieków miasto zamieszkiwało około 20000 ludzi, a w okolicach dzisiejszego Wall Street odbywały się targi niewolników. W 1763 roku, po wojnie dziewięcioletniej, Anglicy otrzymali kontrolę nad Ameryka Północną, w 1776 roku wybucha wojna niepodległościowa, po której Anglicy podpisali pokój i opuścili miasto.
Nowy Jork w 1789 roku został pierwszą stolicą Stanów Zjednoczonych. Prezydent George Washington złożył przysięgę na pierwszego prezydenta w Federal Hall, po roku przeniesiono stolicę do Filadelfii.
Jednym z najbardziej znanych nowojorczyków w XVIII wieku był Hamilton, jeden z twórców konstytucji. To dzięki jego polityce Nowy Jork został uznany za finansowe centrum kraju. W 1784 roku Hamilton otworzył pierwszy bank.
Na początku XIX wieku wprowadzono regularne rejsy promowe, początkowo do Brooklynu, które przed 1818 rokiem połączyły Nowy Jork z portami Europejskimi. To pozwalało na przewóz towarów i pasażerów, a rozwijający się handel przyczynił się do bogactwa miasta. Wcześniej, w 1811 roku, urbanista Randel podzielił miasto na prostokąty, powstały też darmowe szkoły publiczne i nowe dzielnice, przez co musiała rozwinąć się komunikacja publiczna.
|
Wiek XIX to okres imigracji Europejczyków, którzy przybywali tutaj do pracy pełni marzeń o szybkim wzbogaceniu się. W 1848 podążali za słynną gorączką złota, później do kopania szybów naftowych w Teksasie. W 1827 roku w Nowym Jorku zniesiono niewolnictwo. Miastu towarzyszyły problemy takie jak pożary, epidemie czy kryzysy finansowe. W 1851 roku zaczyna funkcjonować gazeta New York Times, a rok wcześniej, w jednym z budynków przy Cherry Street, zainstalowano pierwszą windę, co zwiastowało, że niebawem miasto zacznie się wzbijać w górę. W 1779 roku, po prezentacji przez Bella aparatu telefonicznego, powstaje pierwsza centrala telefoniczna, w tym samym roku została ukończona budowa katedry św. Patryka. W 1886 roku, sto lat po odzyskaniu niepodległości, odsłonięto 46 metrowy posag Statuły Wolności, który był darem od narodu francuskiego. Wcześniej, w 1882 roku, Edison, który wynalazł żarówkę, zbudował elektrownię miejską. Powstał Most Brooklyński, zaczęły pojawiać się samochody na ulicach, a w 1899 roku Edison zaczął wyświetlać filmy. W 1902 roku zbudowano pierwszy wieżowiec Flatiron. Początek XX wieku to próby pierwszych reform społecznych i politycznych, m.in. podjęcie walki o prawa dla kobiet i pracujących dzieci.
Na przełomie wieków miały miejsce kolejne napływy imigrantów, którzy przybywali z Francji, Włoch i Chin, otwierali nowe sklepy, teatry, wznosili świątynie. Budownictwo w mieście rozwijało się w zawrotnym tempie. W 1929 powstaje Chrysler Building, a dwa lata później Empire State Building, który króluje do dzisiaj nad miastem.
|
Dobre czasy skończyły się z krachem na nowojorskiej giełdzie w 1929 roku. W wyniku krachu w latach 30 bezrobocie osiągnęło 30 procent. Poprawa sytuacji nastąpiła po wyborze na burmistrza Fiorella LaGuardia., który zatrudnił Roberta Mosesa. Dzięki Mosesowi miasto wzbogaciło się o 100 km dróg, mosty, teatry, budynek ONZ, wieżowce World Trade Center, które w 1973 roku zdetronizowały Empire State Building pod względem wysokości., nowe linie metra czy ponad 200 ha parków i plaż. Już przed 1942 rokiem miasto miało dwa lotniska: LaGuardia oraz ówczesne Idlewild, znane dzisiaj jako Johna F. Kennediego. Powstał tunel pod wodą rzeki Hudson łączący New Jersey z Manhatanem. Budowle i konstrukcje Nowego Jorku swoim nowatorstwem zadziwiały świat.
Źródło: informacja własna
|