Polinezja Francuska
| Andrzej W. Piotrowski
|
|
|
Raiatea-widać port lotniczy |
Ciekawie przedstawia się zasiedlanie wysp. Polinezyjczycy przybyli na wyspy z dwóch kierunków: Melanezji i Mikronezji. Melanezja obejmuje wyspy: Nowa Gwinea, Vanuatu, Nowa Kaledonia, Fidźi i Wyspy Solomona, natomiast Mikronezja: Mariany, Karoliny i Wyspy Marshalla. Jak pokazały wykopaliska, były one zamieszkałe już 2500 lat temu. Z nich ruszyły wyprawy 1000 lat przez Chrystusem na Markizy. Po zasiedleniu Markiz Polinezyjczycy ruszyli w 400 roku naszej ery na Wyspę Wielkanocną i sto lat później na Hawaje. W 600 roku naszej ery przybyli na Tahiti i w 800 roku zasiedlili Nową Zelandię. Polinezyjczycy podróżowali na pokładach wielkich katamaranów, które sami produkowali. Te nierzadko sięgające 35 metrów długości, łodzie pozwalały im pokonywać olbrzymie odległości bez większych problemów i w stosunkowo krótkim czasie. Nie znając kompasu posługiwali się gwiazdami, potrafili określać kurs przy pomocy kierunku fal. Byli jak twierdzą historycy genialnymi nawigatorami.
|
Nasz katamaran w Urutoa |
Pierwszymi Europejczykami, którzy zetknęli się z krajowcami byli Hiszpanie pod dowództwem Alvaro de Mendana. Będąc niedoświadczonym żeglarzem zabrał ze sobą nawigatora Portugalczyka Pedro Fernandez de Quirosa. Cztery żaglowce z 400 ludźmi na pokładach opuściły 16 czerwca 1595 roku Peru i po pięciu tygodniach żeglugi zawinęły na Fatu Hiva na Markizach. Krajowcy po raz pierwszy zetknęli się z białymi ludźmi i ich bronią. Plonem tego pierwszego spotkania było 200 zabitych i choroby weneryczne wśród tubylców. Wyprawa też nie miała szczęśliwego zakończenia, bowiem tylko jeden żaglowiec pod komendą Quirosa z pięćdziesięcioma rozbitkami dotarł na Filipiny.
|
Polonijna załoga w Bora Bora |
Dziesięć lat później Portugalczyk ponownie stanął na czele wyprawy. Tym razem żeglarze w poszukiwaniu mitycznego kontynentu leżącego na południowym Pacyfiku dotarli do atolu Hao na archipelagu Tuamotu. Zostali bardzo gościnnie przywitani przez Polinezyjczyków i po dłuższym postoju ruszyli dalej na zachód śladem poprzedniej wyprawy. Przez następnych 160 lat Europejscy żeglarze nie zapuszczali się na te wody. Wyjątek stanowiły hiszpańskie galeony kursujące między zajętymi w 1565 roku Filipinami, a Meksykiem. Jednakowoż ich trasa w linii prostej wiodła między 10 a 15 równoleżnikiem północnym i w zasadzie nie napotykali żadnych wysp na swoim kursie. Rosnące w siłę kolejne europejskie potęgi jak Anglia i Francja zaczęły również coraz śmielej wysyłać swoich żeglarzy w poszukiwaniu terenów do ewentualnej aneksji. Siedemnastego czerwca 1767 roku miała miejsce najbardziej historyczna chwila w dziejach Polinezji. Żaglowiec Dolphin bandery brytyjskiej pod dowództwem kapitana Samuela Wallisa rzucił kotwicę w lagunie w południowej części wyspy. Następnego dnia okręt został przeciągnięty do Matavai Bay.
|
Zdobywamy Teveiroa |
I okręt i żeglarze zostali bardzo owacyjnie przyjęci przez Tahitańczyków. Otwierała się nowa era w dziejach Polinezji. W następnym roku, parę miesięcy po wizycie brytyjskiej jednostki na wyspę, zawitały kolejne dwa żaglowce tym razem francuskie: Etoile i Boudeuse pod dowództwem bardzo już sławnego francuskiego żeglarza i odkrywcy Louisa Antoine Bougainvilla.
|
Przy kei w Urutoa w towarzystwie francuskiego jachtu |
Rozpoczęła się era rywalizacji o zamorskie terytoria. Francuski żeglarz spędził dziesięć dni na kotwicy w Hitiaa Lagoon na wschodnie stronie wyspy. Po powrocie do Francji Bougainville nazwał nową krainę New Cythera i proklamował jako zamorskie terytorium Francji. Anglia nie pozostawała w tyle – Admiralicja Brytyjska zdecydowała się wysłać na wody Polinezji statek żaglowy Endevour. Na jego pokładzie znaleźli się uczeni, którzy mieli zbadać nowe lądy i je opisać. Dowodził nimi młody 39-letni oficer James Cook. Wybrano go na dowódcę z powodu wielkich zdolności jako kartograf i astronom. Trzynastego kwietnia 1769 roku Endevour rzucił kotwicę w zatoce Matavai. Jeszcze trzykrotnie sławny już odkrywca odwiedzał Tahiti – w 1773, 1774 i 1777 za każdym razem przywożąc do Anglii nowe wiadomości dotyczące nowo poznanych lądów i kultury polinezyjskiej.
Źródło: Republika Karaibska
|